Time out tegen pesten
Hoe pakken we pesten in de sport samen aan?
Aan de hand van 6 concrete TOP-acties helpen we jouw club om te groeien tot een pestvrije sportorganisatie. Per actie krijg je informatie, praktische tips en hulpmiddelen om aan de slag te gaan in jouw sportorganisatie en zo het hele parcours af te leggen!
Wat is pesten?
Pesten is het regelmatig en langdurig lastigvallen van iemand met de bedoeling die persoon fysieke of emotionele schade toe te brengen. Onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag binnen de georganiseerde sport geeft aan dat 11% van de sporters als minderjarige weleens het slachtoffer is geweest van pestgedrag.
Bij een pestgeval zijn pester, gepeste, meelopers, verdedigers en neutrale omstanders betrokken. Er bestaat geen eenduidige oorzaak waarom kinderen pestgedrag vertonen. Kinderen die herhaaldelijk worden gepest, zijn gemiddeld fysiek zwakker, kunnen zich niet goed verdedigen, hebben weinig vrienden en voelen zich daardoor erg eenzaam.
De gevolgen van pestgedrag zijn vaak traumatisch voor de gepeste kinderen. Mogelijke symptomen zijn neerslachtigheid, gedaalde trainingsmotivatie, verminderde sportprestaties of zelfs het opgeven van de sportbeoefening om pestgedrag te vermijden.
Meer over de verschillende actoren, over het hoe en het waarom lees je hier.
Lees de visietekst over pesten in sport, opgesteld door alle TOP-partners in het Lerend Netwerk Ethiek.
Ontdek ook het doeboek Time-Out tegen Pesten voor sportende kinderen van 8 tot 12 jaar.
Samen werken aan een positief groepsklimaat, aan een omgeving met een positieve sfeer en een gevoel van verbondenheid, is werken aan een omgeving waarin pesten weinig kans krijgt om te groeien. Groepsverdelers en samenwerkingsspelen dragen bij aan het creëren van deze omgeving. Ook stilstaan bij het eigen trainersgedrag hoort bij deze actie. Stel jezelf de vraag: betrek ik alle kinderen? Werk ik zelf pesten in de hand? Krijgen alle kinderen evenveel kansen? De campagne ontwikkelt hiervoor originele groepsverdelers, voorbeelden van samenwerkingsspelen en een reflectiechecklist voor begeleiders.
Een pestvrije sportomgeving heeft behoefte aan een laagdrempelig aanspreekpunt en een duidelijke meldingsprocedure die gekend zijn bij iedereen. Melden is positief en betekent hulp zoeken voor jezelf of iemand anders. Melden hoort geen taboe te zijn en moet gestimuleerd worden in elke sportorganisatie.
Hoe doe je dat concreet? De campagne geeft je tips en omkadering voor een aanspreekpunt, een rapporteringsformulier voor het opvolgen van meldingen, en een aantrekkelijke affiche om het taboe rond klikken te doorbreken.
Goede afspraken zijn belangrijk in een sportorganisatie. Een gedragscode is daarvoor hét perfecte instrument. En gedragsregels die pesten kunnen voorkomen mogen hierin niet ontbreken. Zorg ervoor dat de gedragscode geen dode letter blijft. Hou iedereen in de organisatie op de hoogte over de geldende afspraken en spreek mensen aan bij ongewenst gedrag. Hoe doe je dat concreet? De campagne reikt je een stappenplan aan om een gedragscode op te stellen met aandacht voor regels omtrent pesten en implementatietips om de code kenbaar te maken en levendig te houden bij iedereen in de sportorganisatie.
Gepast reageren op pesten is belangrijk voor alle betrokken. Als je getuige bent van een pestvoorval moet je een kordate reactie voorzien. Om het pesten te doen stoppen is een herstelgerichte aanpak nodig. Hoe doe je dat concreet? We reiken je twee methodieken aan om te reageren op pesten: de ALKAES-methode geeft houvast om onmiddellijk te reageren op pestgedrag en te tonen dat je het storend gedrag afkeurt. Met de No Blame-aanpak kan je aan de slag gaan om het pestgeval op te lossen en de groepssfeer te herstellen.
Aandacht besteden aan het thema pesten tijdens het sporten? Het kan! We reiken je drie thematrainingen aan die sportbegeleiders kunnen koppelen aan spel- en bewegingsvormen. Zo leren kinderen en jongeren al sportend en spelenderwijs wat pesten is, welke vormen pesten kan aannemen, wat het verschil is tussen plagen en ruzie, en nog veel meer. Voor jongeren 12+ is er een thematraining rond cyberpesten. Elke thematraining geeft concrete tips om te variëren en differentiëren naargelang leeftijd en de grootte van de groep, en bevat al het nodige achtergrondmateriaal voor de sportbegeleider om snel van start te gaan.
Alle betrokken partijen moeten hetzelfde doel voor ogen hebben: pesten voorgoed stoppen. Sportende kinderen en jongeren moeten weten dat hun sportorganisatie een pestvrije omgeving wil. Ook ouders, trainers en vrijwilligers moeten betrokken worden. Hoe kan je maken dat alle neuzen in dezelfde richting wijzen? Door meer visibiliteit te geven aan pesten. Door het thema op de agenda te zetten op overlegmomenten, door een poster op te hangen, door een actie te organiseren tijdens de Vlaamse Week tegen Pesten… Bekijk zeker eens de website van het Vlaams Netwerk Kies Kleur tegen Pesten.
Deze tool behoort tot het thema: Grensoverschrijdend gedrag
Wat doe je als een trainer zijn sporters laat doortrainen met een blessure? Hoe reageer je als er zich pestgedrag voordoet binnen je sportgroep? Wat als een atleet een eetstoornis ontwikkelt door de vele opmerkingen van de coaches over zijn/haar gewicht? Hoe reageer je als een sporter foto’s heeft genomen van de meisjes onder de douche?
Uit onderzoek (2014) blijkt dat 13% van de bevraagde volwassenen in hun kindertijd minstens één ervaring hadden met fysiek grensoverschrijdend gedrag in een sportomgeving. 39% kreeg minstens één keer te maken met psychisch grensoverschrijdend gedrag en 17% met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Binnen de topsportcontext liggen de cijfers nog hoger. Deze cijfers tonen aan dat het belangrijk is om preventief in te zetten op de aanpak van grensoverschrijdend gedrag en daarnaast dit ook tijdig te herkennen om erger te voorkomen.
