Het integriteitsbeleid van sportfederaties in de praktijk
Sinds 1 januari 2023 zijn er nieuwe subsidiërings- en erkenningsvoorwaarden voor sportfederaties voor het voeren van een integriteitsbeleid en het organiseren van een aanspreekpunt integriteit. Een erkende federatie moet aan drie voorwaarden voldoen. Een gesubsidieerde federatie moet op zes fronten werk maken van een integriteitsbeleid. Meer informatie over de verplichtingen en verwachtingen vanuit Sport Vlaanderen vind je in de Checklist Gezond en Ethisch Sporten.
Centrum Ethiek in de Sport biedt sportfederaties ondersteuning aan om werk te maken van dit integriteitsbeleid. Hieronder vind je verschillende templates en hulpinstrumenten per beleidsmaatregel.
Voor ondersteuning bij het werken met de instrumenten, contacteer An via an@ethischsporten.be of Brecht via brecht@ethischsporten.be.
Een Aanspreekpersoon Integriteit is binnen de sportfederatie het eerste aanspreekpunt voor wie een vraag, opmerking, klacht of andere boodschap heeft in verband met fysiek, psychisch of seksueel grensoverschrijdend gedrag en integriteit.
De API luistert naar de vraag of het verhaal, verwijst de melder door wanneer nodig of verleent advies bij de mogelijke vervolgstappen. Vaak is de API ook de persoon binnen de federatie die is aangesteld als verantwoordelijke ethiek. De verantwoordelijke ethiek voert preventieactiviteiten uit binnen de sportfederatie en formuleert adviezen naar het management en bestuur. De API kan iemand intern zijn of iemand extern die als federatie-API wordt aangeduid. Voor de verantwoordelijke ethiek raden we aan dat dit een persoon is die actief is in de federatie (bv. personeelslid).
AAN DE SLAG
Als federatiebestuur:
- duid een federatie-API aan en geef deze een duidelijk mandaat.
Als federatie-API:
- fungeer als aanspreekpersoon integriteit en bekijk op welke manier je dit communiceert aan collega’s, topsporters, leden, clubs, sportbegeleiders, …
- volg de basisopleiding, neem deel aan terugkomdagen en uitwisselingsmomenten om ervaringen uit te wisselen met andere federatie-API’s.
- ondersteun club-API’s en hun clubbestuur bij incidenten van grensoverschrijdend gedrag.
- contacteer onze case-ondersteuners bij vragen of incidenten van grensoverschrijdend gedrag.
- registreer incidenten van grensoverschrijdend gedrag aan de hand van het Registratiedocument en het Rapporteringsdocument (zie onderaan bij Instrumenten).
Als verantwoordelijke ethiek:
- Ga na hoe je club-API’s op het terrein kan installeren en ondersteunen.
OPLEIDINGEN
- Opleiding: Basisopleiding federatie-API
- Opleiding: Terugkomdagen en uitwisselingsmomenten
HULP NODIG? CONTACTEER ONS!
- Bij het implementeren van een federatie-API en/of club-API’s: An De Kock via an@ethischsporten.be.
- Bij incidenten: Brecht Van der Beke via het nummer 0468/026785 of brecht@ethischsporten.be of An De Kock via het nummer 0456/41 86 73 of an@ethischsporten.be
ONDERSTEUNING
Een handelingsprotocol is een duidelijk stappenplan dat binnen de sportfederatie gevolgd wordt bij een vermoeden, een onthulling of een vaststelling van fysiek, psychisch of seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Bij elke fase worden een aantal concrete stappen beschreven om efficiënt en transparant te handelen bij grensoverschrijdend gedrag.
AAN DE SLAG
- De ‘blauwdruk handelingsprotocol’ geldt als een voorbeeld. Vertaal de blauwdruk van het handelingsprotocol naar de concrete context van jouw federatie.
- Zorg dat alle actoren die een rol spelen in het handelingsprotocol aangeduid en geïnformeerd zijn.
HULP NODIG? CONTACTEER ONS!
- Bij het implementeren van de blauwdruk handelingsprotocol: An De Kock via an@ethischsporten.be.
ONDERSTEUNING
Een gedragscode is een document met richtlijnen waarmee de sportfederatie voor verschillende doelgroepen duidelijk maakt welk gedrag wenselijk is en welk gedrag afgekeurd wordt.
Je kan gedragscodes opmaken voor bestuurders, commissieleden, sportbegeleiders, (para-)medisch personeel, sporters, vrijwilligers, ouders,… die rechtstreeks werken voor of betrokken zijn bij de federatie (bv. binnen de topsportwerking, sportkampen, …) alsook voorbeeldgedragscodes uitwerken voor clubs.
De fysieke, psychische en seksuele integriteit van elk lid van de sportorganisatie staat daarbij centraal. Overtredingen van de gedragscode kunnen, op voorwaarde dat dit wordt voorzien (bijvoorbeeld: via een tuchtrechtelijk systeem), gesanctioneerd worden.
AAN DE SLAG
- Bepaal de doelgroepen binnen jouw sportfederatie waarvoor je een gedragscode wil maken.
- Pas de blauwdrukken aan jouw sportfederatie aan of bekijk in de huidige gedragscodes welke bepalingen uit de blauwdruk je kan toevoegen.
- Werk een implementatiestrategie uit voor de gedragscodes (bv: één gedragscode vanuit de sportfederatie, gedragscodes in clubs stimuleren op basis van een voorbeeld, …).
- Laat de gedragscodes leven via een goede communicatiestrategie (bv. betrek topsporters bij de communicatie, laat ze jaarlijks aan bod komen tijdens infosessies, zet maandelijks een regel in de kijker via de communicatiekanalen, vertaal de saaie materie in leuke content zoals video’s, cartoons, …).
HULP NODIG? CONTACTEER ONS!
- • Bij het opmaken en/of implementeren van gedragscodes: An De Kock via an@ethischsporten.be.
ONDERSTEUNING
Een ethisch adviesorgaan staat binnen de sportfederatie in voor het verstrekken van adviezen bij ethische vraagstukken, zowel proactief aan het federatiebestuur of -management over het integriteitsbeleid van de sportfederatie, als reactief op vraag van een federatie-API bij het behandelen van incidenten van grensoverschrijdend gedrag.
AAN DE SLAG
- Bepaal onder welke vorm de sportfederatie een adviesverlenende functie wil/kan organiseren (bv: een apart ethisch adviesorgaan of een ethisch en medisch adviesorgaan; in samenwerking met andere federatie(s)…).
- Bepaal de rol, taak en werking van het adviserend orgaan. Indien je voor meerdere organen kiest, baken de rol, taak en werking van elk orgaan goed af.
HULP NODIG? CONTACTEER ONS!
- Bij het zoeken, samenstellen en installeren van een adviserend orgaan of indien je interesse hebt in een federatie-overschrijdend orgaan: An De Kock via an@ethischsporten.be.
ONDERSTEUNING
Een tuchtrechtelijk systeem binnen de sportfederatie zorgt voor een duidelijke en transparante procedure om beschermend en/of sanctionerend op te treden bij incidenten van grensoverschrijdend gedrag. Een tuchtrechtelijk systeem omvat een tuchtreglement met gedragingen die sanctioneerbaar zijn en het installeren van een tuchtrechtelijk orgaan.
AAN DE SLAG
- De ‘blauwdruk tuchtreglement’ geldt als een voorbeeld. Vertaal de blauwdruk van het tuchtreglement naar de concrete context van jouw sportfederatie.
- Bepaal of jouw sportfederatie zelf een tuchtrechtelijk systeem zal oprichten of hiervoor een beroep zal doen op een overkoepelend systeem of zal doorverwijzen naar een extern georganiseerd tuchtrechtelijk systeem zoals het Vlaams Sporttribunaal.
- Zorg ervoor dat het tuchtrechtelijk systeem opgenomen is in het tuchtreglement en de reglementen naar clubs of andere actoren.
HULP NODIG? CONTACTEER VST!
Het Vlaams Sporttribunaal (VST) is sinds 1 januari 2021 operationeel voor tuchtprocedures inzake grensoverschrijdend gedrag in de sport. Meer informatie vind je op de website van het Vlaams Sporttribunaal.
ONDERSTEUNING
De sportfederatie stimuleert en ondersteunt sportclubs om een integriteitsbeleid op clubniveau te organiseren. Ze brengt dit thema regelmatig onder de aandacht via activiteiten, vorming en sensibiliseringscampagnes.
Aan de slag
- Neem dit op binnen je sportclubondersteuning en stimuleer het installeren van laagdrempelige aanspreekpersonen, gedragscodes en een handelingsprotocol op clubniveau.
- Vertaal de toolkit ‘Grensoverschrijdend gedrag voor sportclubs’ naar je eigen sportcontext en stel deze beschikbaar voor jouw sportclubs via de communicatiekanalen van de federatie.
- Gebruik de rolmodellen uit jouw sport om het thema ‘Grensoverschrijdend gedrag’ bespreekbaar te maken in jouw sportclubs. Voor de Time Out tegen Pesten campagne werkten we onder andere samen met Seppe Smits (bekijk de video) .
- Organiseer een vorming rond grensoverschrijdend gedrag voor jouw sportclubbestuurders, club-API’s en trainers of promoot de vormingskalender van Centrum Ethiek in de Sport. Ontdek ons volledige aanbod hier. Erkende sportfederaties kunnen deze aanvragen via de Vlaamse Sportfederatie en genieten van een voordelige prijs.
- Stimuleer sportclubs om met jongeren in discussie te gaan over het stellen van grenzen. Je kan dit onder andere doen door het promoten van de tool ‘Sport met grenzen op jongerenmaat’ of de praatkaarten voor sporters van het Safe Sport Allies project.
OPLEIDING
Via het Centrum Ethiek in de Sport kan je verschillende vormingen aanvragen voor sportclubs. Je vindt het overzicht hier.
HULP NODIG? CONTACTEER ONS!
Bij het uitwerken van een aanbod clubondersteuning rond grensoverschrijdend gedrag: An De Kock via an@ethischsporten.be.
ONDERSTEUNING
Doelgroep(en) voor deze tool:
Sportfederaties
Deze tool behoort tot het thema: Grensoverschrijdend gedrag
Wat doe je als een trainer zijn sporters laat doortrainen met een blessure? Hoe reageer je als er zich pestgedrag voordoet binnen je sportgroep? Wat als een atleet een eetstoornis ontwikkelt door de vele opmerkingen van de coaches over zijn/haar gewicht? Hoe reageer je als een sporter foto’s heeft genomen van de meisjes onder de douche?
Uit onderzoek (2014) blijkt dat 13% van de bevraagde volwassenen in hun kindertijd minstens één ervaring hadden met fysiek grensoverschrijdend gedrag in een sportomgeving. 39% kreeg minstens één keer te maken met psychisch grensoverschrijdend gedrag en 17% met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Binnen de topsportcontext liggen de cijfers nog hoger. Deze cijfers tonen aan dat het belangrijk is om preventief in te zetten op de aanpak van grensoverschrijdend gedrag en daarnaast dit ook tijdig te herkennen om erger te voorkomen.
