Psychisch grensoverschrijdend gedrag
Psychisch grensoverschrijdend gedrag gaat over elk incident waarbij een persoon psychisch wordt bedreigd of aangevallen. Voorbeelden zijn schreeuwen, uitschelden, kleineren, vernederen, bedreigen, chanteren, afwijzen, opsluiten, onterechte ernstige beschuldigen, …
Enkele voorbeelden in de sport zijn:
- een trainer laat een speler de ‘Lul van de week’-t-shirt dragen wanneer die de penalty-cup op training verliest
- een teamgenote chanteert een gymnaste om zichzelf terug te trekken uit een wedstrijd
- Een ploegleidster maakt steeds opmerkingen over het gewicht van de rensters. Volgens haar zijn de rensters te dik en moeten ze dringend afvallen om beter te presteren.
Prevalentiecijfers
Uit een grootschalig onderzoek in Vlaanderen (Vertommen, 2014) blijkt dat 39% van de bevraagde Vlaamse volwassenen in hun kindertijd en jeugd minstens één ervaring had met psychisch grensoverschrijdend gedrag in een sportomgeving. Psychisch grensoverschrijdend gedrag is dan ook een vorm van grensoverschrijdend gedrag die het meeste gerapporteerd wordt in vergelijking met fysiek en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Uit het onderzoek bleek dat jongens en meisjes evenveel te maken kregen met psychisch grensoverschrijdend gedrag. Medesporters worden vaak aangeduid als plegers.
Volgende vormen van psychisch grensoverschrijdend gedrag werden het vaakst gemeld:
- Plagen / in verlegenheid brengen: 21%
- Negatieve kritiek op sportieve prestaties: 17%
- Schreeuwen / vloeken: 14%
- Negatieve kritiek op uiterlijk of gewicht: 13%
- Negeren: 12%
Onderzoek uit 2021 biedt bijkomend inzicht in het voorkomen van verschillende vormen van grensoverschrijdend gedrag. Lees er meer over in deze samenvatting en bekijk ook de presentatie.
Specifieke risicofactoren
Uit het onderzoek van Vertommen (2014) blijkt dat er enkele specifieke risicofactoren zijn voor psychisch grensoverschrijdend gedrag: de huidige leeftijd (jongere respondenten uit de studie rapporteerden meer psychisch grensoverschrijdend gedrag dan oudere respondenten), biseksualiteit en actief zijn op internationaal sportniveau.
Daarnaast blijkt uit onderzoek dat deze vorm van grensoverschrijdend gedrag het meeste genormaliseerd wordt binnen een sportcontext, ‘het hoort erbij’ en dit zowel door trainers, ouders als sporters. Sporters bekijken het als een vorm van zelfopoffering.
Ontdek ons project
Safe Sport Allies
Safe Sport Allies (SSA) is een Europees project dat kinderen wil beschermen tegen geweld en misbruik in lokale sportclubs.
Goede praktijken
Via de knoppen vind je informatie over organisaties, tools en goede voorbeelden met betrekking tot het thema psychisch grensoverschrijdend gedrag.
organisatie
HULPLIJN 1712
1712 is de hulplijn van Vlaanderen voor alle vormen van geweld. Je krijgt er advies en/of wordt doorverwezen naar de juiste instanties.
organisatie
Vlaamse Vereniging voor Sportpsychologen
Deze vereniging vertegenwoordigt de sportpsychologen in Vlaanderen. Je vindt hier ook een lijst met sportpsychologen per provincie.
organisatie
Eetexpert.be
Eetexpert.be vzw is een kenniscentrum van en voor al wie betrokken is in de zorg voor mensen met eet- en/of gewichtsproblemen. Eetexpert helpt ook mensen met eetproblemen om de juiste behandeling te vinden in hun regio.
organisatie
Child Protection in Sport Unit
De Child Protection in Sport Unit wil de rechten van kinderen beschermen binnen en door sport en sportorganisaties in staat stellen om kinderen in een veilig sportklimaat te laten opgroeien.
organisatie
Centrum Veilige Sport Nederland
Het Centrum Veilige Sport in Nederland is een initiatief van het NOC*NSF dat verantwoordelijk is voor het ondersteunen van sportorganisaties bij de uitwerking van een veilig sportklimaat. Daarnaast kan je ook melding maken van grensoverschrijdend gedrag bij dit centrum.
organisatie
Safe Sport International
Safe Sport International is een internationale organisatie die experts van over de hele wereld samenbrengt rond de aanpak van grensoverschrijdend gedrag in sport. Zij organiseren geregeld webinars, congressen en ontwikkelden ook een online educatietool voor sportclubs.
organisatie
TUMULT
Tumult streeft ernaar dat álle kinderen en jongeren in Vlaanderen en Brussel een actieve cultuur van vrede en geweldloosheid ontdekken, zelf vormgeven en geëngageerd uitdragen.
tools
Grenswijs
Deze interactieve website van Sensoa, Icoba en Pimento biedt twee mogelijkheden: enerzijds kan je als organisatie je eigen integriteitsbeleid opmaken via een interactieve tool. Anderzijds kan je het grenswijssysteem (gebaseerd op het vlaggensysteem) gebruiken om de ernst in te schatten van grensoverschrijdende situaties en een goede pedagogische reactie bepalen ten aanzien van de verschillende betrokkenen. ICES werkte ook een aantal sportspecifiekecases uit voor de sportsector. Een handige website voor API’s en ethisch verantwoordelijken binnen jouw sportorganisatie!
tools
Templates 7 beleidsmaatregelen voor sportfederaties
Een door de Vlaamse Overheid erkende en gesubsidieerde sportfederatie moet zeven beleidsmaatregelen rond integriteit implementeren in hun eigen organisatie. Om sportfederaties hierin te ondersteunen, ontwikkelde ICES verschillende templates van beleidsdocumenten die sportfederaties kunnen aanpassen aan hun eigen organisatie.
tools
Toolkit ‘Grensoverschrijdend gedrag voor sportclubs’
De toolkit helpt sportclubs op weg om een eigen integriteitsbeleid uit te werken op maat van de club. In de toolkit vind je templates, goede voorbeelden en tips hoe je dit kan aanpakken.
tools
UEFA online cursus veilig voetbalklimaat
UEFA lanceerde in partnerschap met Terre des hommes een project omtrent een veilig voetbalklimaat voor kinderen. Zo proberen ze nationale voetbalbonden en hun clubs te helpen bij het versterken van kennis en vaardigheden omtrent de bescherming van kinderen. Het project omvat een toolkit over een veilig voetbalklimaat met vier bijhorende online opleidingen. Deze interactieve cursussen zijn bestemd voor iedereen die met kinderen werkt binnen het voetbal of in dit onderwerp geïnteresseerd is. De online opleidingen zijn vertaald naar het Nederlands via de Koninklijke Belgische Voetbalbond.
tools
I-protect Safe Sport International
I-protect is een online platform dat e-learnings aanbiedt voor zowel trainers, atleten, ouders en sportbestuurders over Child Safeguarding in sport. Het helpt sportclubs om een eigen integriteitsbeleid te ontwikkelen.
tools
Website ‘Veilig online’
Op deze handige website van de Gezinsbond en Childfocus vind je webinars over het mediawijs opvoeden van kinderen & cyberpesten, een antwoord op veelgestelde vragen en vormingen in je buurt.
voorbeeld
Taskforce Gymfed
Naar aanleiding van een rapport naar grensoverschrijdend gedrag in de gymnastiek richtte de Gymfed een taskforce op. Deze taskforce is verantwoordelijk voor het uitwerken van concrete acties om grensoverschrijdend gedrag in de gymnastiek te voorkomen.
voorbeeld
Veilig voetbalklimaat voor jongeren
Het Belgische voetbal (KBVB, Pro League en Voetbal Vlaanderen) ontwikkelde een actieplan voor elk niveau in het voetbal om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en aan te pakken als het zich voordoet. Het actieplan omvat zowel acties voor het beschermen van nationale jeugdspelers, jeugdspelers binnen profvoetbalclubs en amateurvoetbalclubs.
voorbeeld
Safe at Lommel SK
Voetbalclub Lommel SK, een club binnen de City Football Group, ontwikkelde met de ondersteuning van ICES hun eigen integriteitsbeleid om grensoverschrijdend gedrag op de club te voorkomen en gepast te reageren als het zich voordoet. Verschillende beleidsdocumenten werden ontwikkeld zoals gedragscodes, een fotobeleid, een handelingsprotocol,... Daarnaast kregen alle medewerkers van de club een vorming over omgaan met grensoverschrijdend gedrag en stelden zij een aantal Child Safeguarding Officers aan als aanspreekpunt binnen de club.
voorbeeld
INTEGRALE AANPAK VAN VLAAMSE REGERING TEGEN PESTEN EN GEWELD
De Vlaamse Regering werkte een geïntegreerde en beleidsdomeinoverschrijdende aanpak tegen pesten en geweld uit. Cruciaal hierbij is sensibilisering over de mogelijke hulpkanalen, zodat kinderen en jongeren, maar ook hun ouders weten waar ze terechtkunnen met vragen over geweld en pesten.
