Matchfixing
Een essentieel onderdeel van sport is de onvoorspelbaarheid. De meest heroïsche David versus Goliath verhalen worden de mooiste sportmomenten. Maar wat als de toeschouwers niet meer verrast kunnen worden? Wat als sport voorspelbaar wordt? Wat als betrokkenen bij het spelletje vooraf beslissen wat er gaat gebeuren? Dat is matchfixing en dat is een potentieel gevaar voor iedereen die van sport houdt: van atleet tot fan.
In een definitie gegoten spreken we van matchfixing bij:
- elke bewuste afspraak, handeling, regeling of nalatigheid;
- gericht op het ongeoorloofd wijzigen van de uitslagen of het verloop van sportwedstrijden of sportcompetities;
- om zo het onvoorspelbare karakter van deze sportwedstrijden of sportcompetities volledig of deels teniet te doen;
- met als doel het verkrijgen van een niet-gerechtvaardigd voordeel voor zichzelf of derden.
Vaak wordt ook de term wedstrijd- of competitiemanipulatie gebruikt maar wij verkiezen de term matchfixing. Wanneer personen aan matchfixing doen brengen zij schade toe aan zichzelf, de andere sporters en teams en hun sport.
Verschillende soorten matchfixing: gok-gerelateerde vs sportgerelateerde
Er zijn twee soorten matchfixing naar gelang het voordeel dat de betrokkenen willen bekomen met het matchfixen. Zo is er de gokgerelateerde matchfixing waarbij het voordeel bestaat uit gokwinsten en de sportgerelateerde matchfixing waarbij het voordeel bestaat uit sportieve voordelen.
Wanneer iemand een wedstrijd of competitie beïnvloedt met als doel zichzelf of anderen een gokopbrengst op te leveren is er sprake van gokgerelateerde matchfixing. Onderdeel van deze soort matchfixing is ‘spotfixing’ waarbij men met datzelfde doel niet de volledige maar enkel een deel van de wedstrijd manipuleert. Zelf gokken op wedstrijden waar men een invloed kan op hebben of het doorgeven van kennis over een wedstrijd of competitie zodat anderen gokwinsten kunnen maken valt hier niet onder maar zijn meestal ook sanctioneerbaar o.b.v. de reglementen van de sportfederaties.
Sportgerelateerde matchfixing treedt op wanneer men het resultaat van een sportwedstrijd of -competitie beïnvloedt omwille van sportieve redenen. Denk maar aan het winnen van een competitie, ontlopen van degradatie of het proberen bepalen van de tegenstander in een volgende fase van een competitie.
Daarnaast zijn er ook nog deelnemers aan matchfixing die niet meteen gokgerelateerde of sportieve motieven hebben maar louter financiële of materiële motieven. Of deelnemers die onder druk gezet worden om deel te nemen, al dan niet met (dreiging tot) geweld.
Matchfixing in Vlaanderen
Dr. Els De Waegeneer deed in 2018 een bevraging bij sporters actief in het voetbal, tennis en badminton. Enkele opvallende vaststellingen toen waren dat:
- 23% van de sporters vermoedt dat hij/zij al aan een wedstrijd deelnam waar zaken waren gefixt.
- In 10% van de gevallen ging het om een gokgerelateerde fix, 90% was sportgerelateerd.
- 65% van de gevallen werd niet gemeld, 23% vertelde het aan ploeggenoten, 13% aan de club, 6% aan de federatie.
- De voornaamste motieven waren: degradatie voorkomen (63,4%), tegenstander in de volgende ronde bepalen (16,4%), geldwinning via gokken (9,9%), spannender maken van de competitie (8,0%), ik weet het niet (8,0%), promotie (7,5%), boete vermijden (2,8%), andere (6,1%).
In 2020 werd in het kader van het Europees Erasmus+ project EPOSM opnieuw een bevraging gedaan rond matchfixing. Voor Vlaanderen waren de bevraagden actief (geweest) in verschillende rollen binnen het voetbal, basketbal en tennis. Enkele opvallende vaststellingen daarbij waren:
- Overheen de verschillende Europese respondenten gaf bijna 1/5de aan in contact te zijn gekomen met (in)directe voorstellen tot matchfixing.
- In België kende 33,6 % minstens één iemand die benaderd was voor matchfixing.
- In het merendeel van de gevallen (74.2%) ging het om louter sportgerelateerde matchfixing.
- 51% van de personen die op de hoogte was van matchfixing of een voorstel daartoe, deelde deze kennis niet met anderen.
Risico’s voor matchfixing
Er zijn heel wat mogelijke risicofactoren voor matchfixing. Sommige hebben te maken met het individu of diens omgeving, andere met de competitieorganisatie of -situatie. Gokgerelateerde matchfixing kan alleen voorkomen als de mogelijkheid bestaat om te gokken op (een onderdeel van) die wedstrijd of competitie.
Enkele risicofactoren voor gokgerelateerde matchfixing zijn:
- Financiële problemen (omwille van een gokverslaving of professionele sporters die weinig verdienen of niet tijdig betaald worden)
- Contacten met onderwereld of ‘beroepsgokkers’
- Afhankelijkheidspositie ten opzichte van club of sponsors
- Kansspelproducten met mogelijkheid van manipulatie zonder noodzakelijke beïnvloeding van het eindresultaat van de wedstrijd. Bvb: gokken op één game in tennis
Enkele risicofactoren voor sportgerelateerde matchfixing zijn:
- Nakende degradatie of ongewenste promotie
- Toernooien met een structuur die matchfixing (makkelijker) mogelijk maakt
- Sporters die aangemoedigd worden te verliezen omwille van strategische redenen
- Een cultuur waarbij niemand matchfixing ernstig neemt of waarbij het als part of the game wordt gezien
Sommige personen zijn daarnaast nog vatbaarder om benaderd te worden voor gokgerelateerde matchfixing. Het zijn voornamelijk sporters en scheidsrechters die niet veel geld verdienen aan hun sport en/of niet binnen een redelijk tijdsbestek. Daarnaast lopen sporters uit landen met een hoge mate van corruptie ook een groter risico bleek uit onderzoek van Declan Hill (Hill, 2009).
Preventie van matchfixing
In veel gevallen wordt matchfixing niet als matchfixing erkend of wordt het als niet erg beschouwd. Ook wordt matchfixing vaak als een tactische keuze gezien. Dit maakt het niet makkelijk maar des te belangrijker om preventief te werken op matchfixing! Zowel sportclubs als sportfederaties kunnen aan preventie doen.
Sportclubs
- Informeer bestuurders en leden van de club over matchfixing, de gevaren en de gevolgen. Tracht ook hun morele attitudes ten opzichte van matchfixing te beïnvloeden.
- Verbied hen uitdrukkelijk om aan matchfixing te doen.
- Professionele sportclubs kunnen best zorgen voor tijdige betaling van de sporters.
Sportfederaties
- Structureer competities zo dat matchfixing geen voordelen kan opleveren.
- Faciliteer sportclubs die willen sensibiliseren en neem initiatief om de leden van de federatie te informeren en op hun morele attitudes te werken.
Wens je een vorming te organiseren voor jouw sporters? Contacteer ons vrijblijvend voor een vorming op maat. We zetten vooral in op de morele attitudes van de sporters om hun aandacht voor en visie op matchfixing te beïnvloeden.
Tips voor organisaties, coaches en spelers
Federaties/clubs
- Op te nemen in de gedragscode(s): matchfixing, verbod om te gokken op competities waarbij men betrokken is of ongerechtvaardigde voorkennis over heeft, de plicht om (pogingen tot) matchfixing te melden bij de federatie
- Spreek je duidelijk uit tegen alle soorten van matchfixing
- Informeer alle doelgroepen over de gevaren van matchfixing d.m.v. infosessies, workshops,…
- Reglementen aanpassen indien er regels zijn die matchfixing in de hand kunnen werken
- Zorg voor een laagdrempelig aanspreekpunt
Coaches
- Werk mee met de club om je spelers te informeren over de gevaren van matchfixing
- Onthoud jezelf van matchfixing die binnen jouw sport(tak) gepercipieerd worden als tactische keuzes
Spelers
- Onthoud jezelf van matchfixing die binnen jouw sport(tak) gepercipieerd worden als tactische keuzes
- Informeer jezelf over matchfixing
- Let op met informatie die je deelt met betrekking tot een competitie
- Wed niet op een competitie waar je (in)direct invloed kan op hebben
Meer info?
Bekijk dan zeker de infographic matchfixing of neem contact met ons op via info@ethischsporten.be.
Ontdek onze projecten
EPOSM: sportieve matchfixing
Het EPOSM-project (“Evidence-based Prevention of Sporting-related Match-fixing”) had een looptijd van twee jaar (2020-2021) en werd medegefinancierd door de Europese Commissie in het kader van het samenwerkingsprogramma Erasmus+ voor sport.
PROFS: sportfraude
In januari 2021 stelde de onderzoeksgroep Sportmanagement van de UGent het nieuwe FWO-project Profs voor. Een multidisciplinair project, waar ook juristen, criminologen en psychologen aan meewerken van zowel UGent als KU Leuven.
Goede praktijken
Via de knoppen vind je informatie over organisaties, tools en goede voorbeelden met betrekking tot matchfixing.
organisatie
Meldpunt Sportfraude
Via dit meldpunt kan iedere burger informatie inzake sportfraude melden. De melding zal worden verstuurd naar het Sports Fraud Team van de Federale Gerechtelijke Politie die de informatie doorgeeft aan het federaal parket. Deze instantie beslist wat er met de informatie zal gebeuren.
organisatie
Nationaal platform tegen matchfixing
De federale overheid en de gemeenschappen, de onderzoeksdiensten, de kansspelregulator, de nationale loterij en de sportsector hebben gezamenlijk een nationaal platform opgericht dat matchfixing aanpakt en zo de integriteit van de sport beschermt. Zo kunnen ze deze praktijken opsporen, bestrijden en bestraffen, maar ook voorkomen door o.a. preventie en opleiding.
organisatie
INTERPOL
De afdeling sportcriminaliteit van INTERPOL heeft 2 hoofddoelen. Ten eerste tracht men politieinstanties beter voor te bereiden op de strijd tegen matchfixing. Daarvoor hebben ze onder andere een task force die rechtshandhavingsinstanties uit het hele werkveld bij elkaar brengt om matchfixing en corruptie in de sport aan te pakken. Daarnaast wil men stakeholders uit de sportsector opleiden over het herkennen, afkeuren en rapporteren van pogingen tot matchfixing. Ze bieden daarvoor e-learningprogramma’s aan voor spelers, scheidsrechters, managers en coaches.
organisatie
FIFPRO
FIFPro is de internationale spelersvakbond in het voetbal en werkt regelmatig rond fair play en matchfixing, bijvoorbeeld met de ‘Say no to matchfixing’ campagne. In het kader daarvan ontwikkelden ze een educatie- en preventieprogramma rond wedstrijdvervalsing in het voetbal. Ook werden een Gids voor Goede Praktijken en een Gedragscode tegen matchfixing ontwikkeld.
organisatie
UEFA
Onder de noemer ‘Integrity’ werkt de Europese voetbalbond UEFA al jaren rond matchfixing. De principes van hun programma zijn recognise, resist, report.
tools
Macolin conventie van de Raad van Europa
Het Verdrag inzake de manipulatie van sportwedstrijden (het Macolin-verdrag) is het enige internationale juridisch instrument rond matchfixing. Het biedt gemeenschappelijke definities en internationale samenwerkingsmechanismen zoals de “nationale platforms”. Zo werd in België onder impuls van de conventie het ‘Nationaal Platform tegen Matchfixing’ opgericht.
tools
E-LEARNING MATCHFIXING
Het Centrum Veilig Sport Nederland heeft deze gratis e-learning matchfixing ontwikkeld. Er zijn 5 modules, van ‘Waarom is matchfixing gevaarlijk voor jou en je sport?’ tot ‘Hoe kun je jezelf beschermen tegen matchfixing?’ In de modules zijn videofragmenten en getuigenissen verwerkt. Aan het eind volgt een quiz en kan je een certificaat downloaden.
tools
Sportaccord: gedragscode over sportweddenschappen voor sporters en officials
De gedragscode bevat richtinggevende principes voor alle sporters en officials over sport en gokken. De principes benadrukken dat sporters en officials de regels van hun federaties, team, competitie en de wet van hun land moeten kennen; wed nooit op hun sport; deel nooit gevoelige informatie die niet beschikbaar is voor het grote publiek; maak nooit afspraken over een wedstrijd of een deel van de wedstrijd; meld het als je benaderd wordt door iemand…
tools
Fix the fixing
Fix Fixing is een project van Erasmus+ met drie doelen: inzicht krijgen in matchfixing, een educatief hulpmiddel ontwikkelen, en belanghebbenden en eindgebruikers informeren. Het instrument bestaat uit negen modules, elk met een presentatie en een handleiding. Er is aandacht voor sociale druk, de rol van media en reclame, morele vragen.
voorbeeld
Informatiefolder matchfixing van tennis Vlaanderen
Een korte maar diepgaande brochure van de Vlaamse tennisfederatie voor haar topsporters. Je vindt er antwoorden op heel wat vragen. Wat zegt de Belgische wet? Welke handelingen vallen volgens de internationale federaties onder matchfixing? Welke straffen worden uitgespreken voor wie betrokken raakt bij matchfixing? Wat zijn de contactgegevens van het Vlaamse meldpunt?
voorbeeld
True sport campaign
True Sport is een reeks initiatieven om de waarden van eerlijke sport (True Sport) te verspreiden. Er zijn zeven True Sport Principles die te allen tijde in het spel moeten zijn om sport goed te laten zijn. De principes zijn “Go for It”, “Play Fair”, “Respect Others”, “Keep it Fun”, “Stay Healthy”, “Include Everyone”, and “Give Back”.
voorbeeld
Be true be you, believe in sport (IOC)
BelieveInSport is de educatieve campagne van het Internationaal Olympisch Comité om bewustwording te creëren over wedstrijdvervalsing. Het maakt gebruik van verschillende hulpmiddelen zoals een gedragscode, video’s en e-learningmodules.
voorbeeld
Online training nationale sportvereniging (Zweden)
De Zweedse sportfederatie lanceert een webeducatie voor middelbare scholieren tegen matchfixing en gokverslaving. De gratis tool is specifiek gericht op jongeren in het hoger secundair onderwijs. Vaak is het in de middelbare school dat jonge mensen in contact komen met het gokken en tegelijkertijd is het ook de leeftijd waar de activiteiten voor sporters intensiever worden en ze zelf gokobjecten worden.
voorbeeld
Australian national policy on match-fixing in sport
Australië heeft een nationaal beleid tegen wedstrijdvervalsing, vormgegeven door de National Integrity of Sport Unit. Ze moedigen het gebruik van hun anti-matchfixing gedragscode en beleidssjablonen aan, beide online beschikbaar. En maken gebruik van een e-learningprogramma om mensen te helpen begrijpen wat matchfixing is, wat de consequenties hiervan zijn en hoe je dit kunt herkennen en rapporteren.
voorbeeld
Tennis Integrity Protection Programme (TIPP)
TIPP is een interactief online e-learningprogramma om tenisspelers vertrouwd te maken met de regels van het Tennis Anti-Corruption Program (TACP). Men leert hoe zichzelf te beschermen tegen de bedreigingen van gokgerelateerde matchfixing. Het TIPP-programma moet verplicht 2-jaarlijks worden doorlopen door spelers en coaches. Voor andere doelgroepen is het vrijblijvend beschikbaar.
