Gendergelijkheid
Gendergelijkheid in de sport gaat over stereotiepe beeldvorming van vrouwelijke atleten en hun prestaties, seksisme, de participatie van meisjes in sportactiviteiten, de participatie van jongens en mannen in zogenaamde “vrouwensporten”, de vertegenwoordiging van vrouwen in leiderschapsposities, coaching en arbitrage, en seksueel grensoverschrijdend gedrag en geweld. Maar ook over personeelsmanagement, verloning, prijzengelden, marketing, promotie, communicatie, media en sportjournalistiek. Vooral in traditioneel “mannelijke” sporten zoals voetbal en wielrennen is er sprake van een opvallende ongelijkheid ondanks de inspanningen.
Meer systematische aandacht voor gendergelijkheid
De voorbije decennia kwam er meer systematische aandacht voor gendergelijkheid in de sport. Bijvoorbeeld van de Verenigde Naties, de Europese Unie of organisaties zoals het Internationaal Olympisch Comité of de federatie van Internationale Sportfederaties. Ook in Vlaanderen neemt de aandacht toe. Zo werd in 2019 een Kennisdag Sport en Gender georganiseerd door Sport Vlaanderen, de Genderkamer van de Vlaamse Ombudsdienst en de diensten van het Vlaams Parlement.
Er zijn dus gelukkig steeds meer organisaties, bonden, maar ook individuen, teams en sportmerken die beseffen dat er een onevenwicht is en daar op een actieve manier iets aan proberen te doen. Ook heel wat vrouwelijke atleten tonen door middel van hun prestaties dat de bestaande ongelijke waardering of regelrechte uitingen van seksisme niet op hun plaats zijn.
Waarom is gendergelijkheid relevant?
Deze aandacht is belangrijk omdat gendergelijkheid en seksuele diversiteit voor een inclusievere en meer rechtvaardige samenleving zorgen, wat goed is voor het algemeen welzijn van de bevolking. Bovendien valt er een sportieve meerwaarde te boeken: een toename van het aantal deelnemers, trainers, bestuurders, scheidsrechters, supporters, enzovoort. Hierdoor worden ook bepaalde ervaringen en perspectieven in de sport binnengebracht die de dominante denkkaders kunnen uitdagen en verruimen. Onderzoek toont namelijk aan dat meer diversiteit in de bestuurskamer tot betere beslissingen leidt omdat er een bredere waaier aan ervaringen en perspectieven in de schaal kan worden gelegd. Tot slot is aandacht en openheid ten aanzien van gendergelijkheid en seksuele diversiteit belangrijk zodat mensen vrije keuzes kunnen maken zonder zich zorgen te moeten maken over vormen van uitsluiting en discriminatie.
Nood aan politieke en beleidsmatige prioriteit, ook in Vlaanderen!
De verhoogde aandacht voor gendergelijkheid in de sport is echter geen garantie dat er op een systematische manier structurele stappen worden gezet naar een gendergelijk sportlandschap. Om duurzame verandering tot stand te brengen moeten alle sportactoren in Vlaanderen hier politieke en beleidsmatig prioriteit aan geven. Vanuit die beleidsmatige prioriteit moeten strategische doelstellingen en concrete acties worden uitgewerkt. Deze moeten op hun beurt worden vertaald en geïmplementeerd in de sportpraktijk.
Ontdek ons project
EQUIP
Het Erasmus+ project EQUIP is in 2021 opgestart met als doel om bestaande goede praktijken rond gelijkheid en diversiteit toe te passen in de sportsector. Door het organiseren van workshops en het uitwerken van actieplannen worden sportorganisaties ondersteunt om te werken aan meer inclusie met betrekking tot gender, seksuele oriëntatie, handicap, socio-economische status en etniciteit.
Goede praktijken
Via de knoppen vind je informatie over organisaties, tools en goede voorbeelden met betrekking tot gendergelijkheid.
organisatie
Rosa vzw
Rosa vzw is een kenniscentrum voor gender en feminisme. Vrouwelijke sportprestaties die worden geminimaliseerd in de media, stereotiepe omschrijvingen van mannelijke en vrouwelijke atleten, debatten over ‘de gepaste’ sportkledij en ongelijke beloning, seksistische commentatoren, ... Seksisme, misogynie en genderstereotypen in de sport, de voorbeelden vliegen ons om de oren. Op de website van RoSa vzw vind je doorverwijzingen naar persartikels omtrent dit thema. Neem zeker ook eens een kijkje in hun (online) bibliotheek!
organisatie
MoveMen
MoveMen is een initiatief van vzw Zijn – Beweging tegen geweld, en RoSa vzw – kenniscentrum voor gender en feminisme. Vanuit MoveMen zetten deze organisaties projecten op die jongens en mannen engageren binnen de strijd voor gendergelijkheid en geweldpreventie. Daarnaast coördineert MoveMen 'Platform MoveMen', het Belgische netwerk van organisaties die zich vanuit een intersectioneel perspectief verdiepen in het thema mannelijkheid.
organisatie
De Genderkamer van de Vlaamse Ombudsdienst
Een klacht over discriminatie op basis van gender in de sport? Geef het door aan de Genderkamer van de Vlaamse Ombudsdienst. Daarnaast schreef ombudsvrouw Annelies D’Espallier recent een onderzoek over ‘Gender en sport’ (zie ICES-thema ‘transgender personen’).
organisatie
Agentschap Binnenlands Bestuur – Team Gelijke Kansen
Ondanks alle verdragen, wetten en decreten waarin de gelijkheid van alle burgers staat ingeschreven, ondanks het feit dat in Europa de gelijkheid in rechte overal verworven is, zijn ‘gelijke kansen’ nog lang geen realiteit voor iedereen. Ook in Vlaanderen niet. Het Team Gelijke Kansen van het Agentschap Binnenlands Bestuur zet zich elke dag in voor meer gelijke kansen. In het verleden werden ze vaak betrokken bij projecten rond sport en gelijke kansen en recent ook gender en seksuele diversiteit in de sport.
organisatie
International Working Group on Women & Sport
De International Working Group (IWG) on Women & Sport is ‘s werelds grootste netwerk dat streeft naar het vooruithelpen en versterken van vrouwen en meisjes enerzijds en de sport anderzijds. Dat ligt in lijn van de 17 Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties, en meer specifiek de 5e doelstelling ‘gendergelijkheid en versterking van alle vrouwen en meisjes’.
organisatie
The Women’s Sports Foundation
The Women’s Sports Foundation is in 1974 opgericht door tennislegende Billie Jean King. De organisatie wil meisjes en vrouwen helpen om via sport hun volle potentieel te bereiken in hun leven. Ze ondersteunen opkomende atleten, financieren onderzoek en zorgen voor opleiding. Ze zijn een belangrijke belangenbehartiger voor gendergelijkheid in de sport.
organisatie
Women in Sport
‘Women in Sport’ werd in 1984 opgericht om elk meisje en elke vrouw in het Verenigd Koninkrijk de kans te geven om te kunnen genieten van de vele voordelen van sport.
tools
Rapport ‘Genderongelijkheid en heteronormativiteit in de sport’
Ondanks het feit dat er de afgelopen jaren door verschillende actoren in binnen- en buitenland stappen werden gezet, is genderongelijkheid nog steeds een maatschappelijke realiteit, ook in Vlaanderen. Deze uitdaging heeft een impact op alle levensdomeinen. Sport is een van die levensdomeinen en vormt de onderzoekssetting van deze verkennende analyse. Het rapport van ICES rondt af met een beknopte bespreking en drie aanbevelingen voor de Vlaams Minister van Sport en bij uitbreiding de gehele sportsector.
tools
10 praktijkverhalen over sport, gendergelijkheid en seksuele diversiteit
Deze 10 praktijkverhalen over sport, gendergelijkheid en seksuele diversiteit bieden inspiratie, inzichten en concrete tips voor iedereen die betrokken is bij de organisatie en het beleid van sport. Deze praktijkverhalen tonen aan dat gendergelijkheid en seksuele diversiteit in de sport niet zomaar van vandaag op morgen tot stand zal komen maar eerder een continu proces is, van lange adem en van kleine en soms iets grotere stappen. In eerste instantie tonen deze praktijkverhalen aan dat er in de dagdagelijkse praktijk wel degelijk vooruitgang kan worden geboekt zolang gender en seksuele diversiteit in rekening worden genomen.
tools
Toolkit: Hoe Gendergelijkheid in de Sport bevorderen
De toolkit ‘Hoe gendergelijkheid in de sport bevorderen. Alles wat je moet weten’ van de Raad van Europa bevat 11 factsheets. De eerste drie geven feiten en cijfers, een theoretisch kader over gendergelijkheid en gender mainstreaming en beantwoordt de vraag waarom we genderongelijkheid in de sport moeten aanpakken. Daarna volgen acht factsheets met concrete tips, voorbeelden van goede praktijken en strategieën om een gender mainstreaming benadering in de praktijk te brengen. Deze toolkit is zowel bruikbaar voor sportfederaties en lokale sportdiensten als bestuurders en trainers van sportclubs.
tools
Publicatie ‘Gender in Sport’
In de publicatie ‘Gender in sport’ van het European Institute for Gender equality (EIGE) vind je informatie terug over de hoofduitdagingen met betrekking tot gender in de sport, wordt er ingegaan op de beleidsdoelstellingen van de EU en deze op internationaal niveau, en kan je lezen hoe en waar je gender kan opnemen als beleidsdimensie binnen jouw sportorganisatie.
tools
Reimagining Sport. PATHWAYS TO GENDER-BALANCED MEDIA COVERAGE
Dit handboek van de European Broadcasting Union bespreekt de representatie van vrouwen in sportverslaggeving en geeft aanbevelingen om dit zonder vooroordelen en discriminatie te doen. Verder bespreekt het boek strategieën om meer vrouwelijke sportjournalisten aan het werk te krijgen en vermeldt het verschillende best practices.
tools
Gender Equality in Coaching Interactive Toolkit
Het Europese SCORE-project (Strengthening Coaching with the Objective to Raise Equality) zet in op gendergelijkheid, in het bijzonder bij en via coaches. De SCORE ‘Gender Equality in Coaching Interactive Toolkit’ helpt organisaties om met dit thema aan de slag te gaan en zo meer vrouwelijke coaches aan te trekken en drempels voor vrouwelijke coaches te verlagen.
tools
Gender Equality Toolkit for Generation Z
De ‘Gender equality toolkit for generation Z’ (GETZ) is een online ‘MOOC’ (Massive Open Online Course) die werd ontworpen om de komende generaties sportmensen op te leiden rond gendergelijkheid en gelijke kansen in de sport. Uiteraard is deze toolkit ook heel interessant voor de huidige generatie professionals en vrijwilligers in de sport. Deze toolkit is voor iedereen online toegankelijk.
voorbeeld
Index of Top Policies and Practices
De 'Index of Top Policies and Practices' werd opgemaakt in het kader van het Erasmus+ EQUIP project en verzamelt goede praktijken in de sport gelinkt aan de thema's gender, seksuele oriëntatie, G-sport, socio-economische status en racisme en etnisch-culturele discriminatie. De goede praktijken zijn divers en gaan over participatie, representatie in het bestuur, coaching... Het gaat zowel over bewustmakingscampagnes, workshops als toolkits en sportinitiatieven.
voorbeeld
Come Together
In 2021 lanceerden de KBVB, Voetbal Vlaanderen en ACFF het actieplan Come Together. Aan de hand van verschillende acties willen ze discriminatie, racisme, homofobie en andere vormen van ongelijkheid uit de wereld helpen.
voorbeeld
Sportparticipatie van meisjes en vrouwen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond
Het traject sportparticipatie van meisjes en vrouwen met een etnisch-cultureel diverse achtergrond focust op een afgebakende doelgroep. Een groep die minder participeert aan sport en soms belemmeringen ervaart bij de deelname aan sport in een club. De nood om aandacht te besteden aan dit thema en deskundigheid op te bouwen is groot. Een werkgroep vertegenwoordigd met alle Vlaamse sportactoren (Sport Vlaanderen, ISB, VSF, MOEV, VGC en Demos) ging hier concreet mee aan de slag. Het resultaat was een verdiepingstraject vertrekkende vanuit vijf diverse sportpraktijken.
voorbeeld
Handbook on Good Practices. Gender Equality in Sports
Het ‘Handbook on good practices. Gender equality in sports’ van de Raad van Europa focust op goede praktijken rond gendergelijkheid in de sport in Europa. Na een beknopte inleiding over gender in sportactiviteiten worden enkele goede praktijken uit Europa voorgesteld. Het handboek sluit af met enkele aanbevelingen voor actoren in de sport.
voorbeeld
Campagne ‘This Girl Can’
‘This Girl Can’ is een nationale campagne van Sport England om meisjes en vrouwen, ongeacht hun stijl, uiterlijk, conditie, leeftijd, enzovoort aan het sporten te krijgen. Verschillende This Girls Can-filmpjes willen het ‘echte’ beeld van sportende meisjes en vrouwen tonen - ontdaan van het maatschappelijke ideaalbeeld van sportende meisjes en vrouwen. Op de eerste plaats wil This Girl Can sportende en fysiek actieve meisjes en vrouwen ‘vieren’, ongeacht hoe ze sporten of hoe ze eruit zien.
voorbeeld
Us Girls
‘Us Girls’ van de organisatie Street Games (UK) werd opgericht om de sportparticipatie en fysieke activiteit van meisjes en jonge vrouwen uit kwetsbare gemeenschappen te verhogen en verduurzamen.
